Wersja twojej przeglądarki jest przestarzała. Zalecamy zaktualizowanie przeglądarki do najnowszej wersji.

Principles of Chemistry

 Selen

Selen jest kolejnym pierwiastkiem, którego odkrycie nastąpiło długo po tym jak chemicy badali jego związki. Trudności w jego odkryciu wynikały z podobieństwa właściwości selenu do takich pierwiastków jak siarka i tellur. 23 września 1817 roku dwóch szwedzkich chemików Jöns Jacob Berzelius  ze swoim asystentem Johanem Gottliebem Gahnem odwiedzili swoją fabrykę produkującą kwas siarkowy(VI) w okolicy miejscowości Gripsholm. Podczas inspekcji znaleźli niewielką ilość osadu, częściowo barwy czerwonej, a częściowo jasnobrązowej w zbiorniku z kwasem. Ogrzewając osad w płomieniu palnika poczuli słaby zapach rzodkiewki, a próbka osadu stopiła się formują kroplę o ołowianym połysku. Charakterystyczny zapach wydzielający się podczas ogrzewania osadu, zgodnie z doniesieniami Klaprotha mógł wskazywać na obecność telluru. Podobny zapach dało się wyczuć w kopalni pirytu w Falum skąd pochodził piryt wykorzystywany do produkcji kwasu. Ciekawość i nadzieja, te dwa czynniki spowodowały, że Berzelius zainteresował się znalezionym w swojej fabryce osadem. Ciekawość badacza jest zrozumiała, natomiast nadzieja odnosiła się do możliwości znalezienia nowego źródła rzadkiego metalu jakim jest tellur. Próbka osadu jaką posiadał do badań była niewielka i przeprowadzone analizy nie wykazały niczego szczególnego. W związku z tym postarał się o zdobycie większej ilości osadu z fabryki kwasu w Falum. Ponieważ piryt wydobywany w Falum nie zawierał telluru, Berzelius doszedł do wniosku, po wykonaniu szczegółowych analiz, że ma do czynienia z nowym metalem, którego właściwości są zbliżone do właściwości telluru. O swoich badaniach pisał do Alexandera Johna Gasparda Marceta, lekarza i członka Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie. Pierwszy list informował o odkryciu telluru w pirycie pochodzącym z kopalni w Falum, ale w drugim wysłanym w 1818 roku opisywał nowy pierwiastek o właściwościach zbliżonych do siarki i telluru. Berzelius zaproponował nazwę nowego pierwiastka – selen – od greckiego słowa „σελήνη” (selene) czyli księżyc. Nazwa nawiązuje do telluru, którego nazwa wywodzi się od słowa Ziemia, a przypominający go pod względem właściwości kolejny pierwiastek otrzymał nazwę od Księżyca.

W roku 1973 Anglik Willoughby Smith odkrył, że opór elektryczny selenu zależy od natężenia światła padającego na próbkę. To odkrycie zainspirowało Ernsta Wernera Siemensa w połowie lat 70 dziewiętnastego wieku do skonstruowania komórki selenowej wykorzystanej następnie przez Alexandera Grahama Bella i jego współpracownika Charlesa Sumnera Taintera do stworzenia w 1879 roku fotofonu. Fotofon służył do bezprzewodowego, za pomocą światła,  przenoszenia dźwięku. 3 czerwca 1880 roku Tainter przekazał informację z dachu szkoły Franklina (Waszyngton) do okna laboratorium Bella wykorzystując komórkę selenową Simensa. Odległość pomiędzy nadawcą a odbiorca wynosiła 213 metrów, a fotofon został opatentowany w grudniu roku 1880 jako „Apparatus for Signalling and Communicating, called Photophone”.